Ο κόσμος του θεάτρου και των εικαστικών τεχνών αποχαιρετά έναν από τους πιο επιδραστικούς και ριζοσπαστικούς καλλιτέχνες των τελευταίων δεκαετιών. Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, σκηνογράφος, αρχιτέκτονας του φωτός και της σιωπής, Robert Wilson, πέθανε σε ηλικία 83 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα καλλιτεχνικό αποτύπωμα που άλλαξε ριζικά τη τη σύγχρονη σκηνής.

Γεννημένος στο Γουέικο του Τέξας το 1941, ο Wilson δεν ήταν ποτέ ένας συμβατικός δημιουργός. Από τα πρώτα του έργα στη Νέα Υόρκη μέχρι τις ιστορικές συνεργασίες του με καλλιτέχνες όπως ο Philip Glass, η Laurie Anderson και η Marina Abramović, διαμόρφωσε ένα εντελώς δικό του, αναγνωρίσιμο οπτικό και σκηνικό σύμπαν. Η μυθική «Όπερα των τεσσάρων ωρών» Einstein on the Beach του 1976, παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα έργα του avant-garde ρεπερτορίου του 20ού αιώνα.

Η δουλειά του Wilson χαρακτηριζόταν από χειρουργική ακρίβεια στη σύνθεση της εικόνας, αυστηρή χορογραφία των κινήσεων, ελάχιστο λόγο και μέγιστη δύναμη στο φως και τον χρόνο. Οι παραστάσεις του δεν ζητούσαν να «κατανοηθούν», αλλά σχεδόν απαιτούσαν από το κοινό να τις βιώσει στον μέγιστο βαθμό. Πίστευε ότι το θέατρο πρέπει να λειτουργεί όπως η ζωγραφική ή η μουσική: πέρα από τη λογική, μέσα στην απόλυτη αίσθηση.

Πέρα από τη σκηνή και τις μεγάλες επιτυχίες του σε αυτήν, ο σπουδαίος δημιουργός ίδρυσε το Watermill Center, έναν χώρο καλλιτεχνικής έρευνας και πειραματισμού στη Νέα Υόρκη, όπου εκατοντάδες νέοι καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο μπόρεσαν να δουλέψουν, να ζήσουν και να δημιουργήσουν δίπλα του. 

Ήταν δάσκαλος χωρίς δασκαλισμούς, καθοδηγητής χωρίς αυθεντία, ένας αληθινός μέντορας - κάτι που πολλοί έχουν επιβεβαιώσει μέσα στα χρόνια.

Το έργο του Robert Wilson υπήρξε πάντοτε μια πράξη αντίστασης απέναντι στη βιασύνη της εποχής. Σε έναν κόσμο που επιμένει στη φλυαρία, εκείνος δίδασκε την αξία της παύσης, της καθαρής εικόνας, της επιμονής στη λεπτομέρεια. Το θέατρό του δεν ακολουθούσε ποτέ τις mainstream γραμμές, αντιθέτως ήταν κάτι αποκλειστικά δικό του που τον έκανε να αγγίξει την κορυφή. Σε κάθε του σκηνοθεσία, είτε επρόκειτο για Μπέκετ, Όπερα ή αρχαίο δράμα, ο Wilson παρέμενε πιστός στην αλήθεια του καλλιτέχνη που αρνείται να συμβιβαστεί. Μέσα από τα έργα του άφηνε τον θεατή να ανακαλύψει τον ίδιο του τον εαυτό και να τον κατανοήσει.

Κι όμως, τίποτα από όσα μας άφησε δε χάνεται. Γιατί όπως έλεγε κι ο ίδιος: «Το θέατρο είναι η τέχνη της μνήμης».

Main photo: ropac.net