Σε απόσταση μόλις μισής ώρας από το κέντρο του Καΐρου, η οικογενειακή κατοικία του αρχιτέκτονα Tarek Shamma ξεπροβάλλει μέσα στην αιγυπτιακή ύπαιθρο σαν ένας σύγχρονος πύργος, που αντλεί έμπνευση από το μεγαλείο των αρχαίων ναών. Χτισμένη σε μια παλιά φυτεία μάνγκο, συνδυάζει το μνημειακό με το οικείο, δημιουργώντας μια οικία που φαντάζει ταυτόχρονα επιβλητική και φιλόξενη. Η γη αγοράστηκε πριν δεκαετίες από τους γονείς του, με αρχικό σκοπό ένα απλό weekend escape . Με τα χρόνια, το όνειρο εξελίχθηκε σε έναν διαγενεακό χώρο, ικανό να φιλοξενεί μνήμες και να ενσωματώνει το παρελθόν στο μέλλον.

Η συνάντηση με τον δημιουργό

Η πορεία προς το σημερινό αποτέλεσμα καθορίστηκε από μια τυχαία αλλά σημαντική συνάντηση. Ο Tarek Shamma, τότε φοιτητής στην Architectural Association του Λονδίνου, γνώρισε σε μια κρουαζιέρα στον Νείλο τον Λιβανέζο αρχιτέκτονα Antoine Maamari. Ο ενθουσιασμός και η ιδιοσυγκρασία του Maamari ενέπνευσαν τον Shamma και την οικογένειά του να του εμπιστευτούν τον σχεδιασμό της κατοικίας. Έτσι, το έργο έλαβε μορφή μέσα από τη δημιουργική του ματιά, με μικρές μόνο παρεμβάσεις από τον ίδιο τον ιδιοκτήτη.

Η δύναμη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής

Το αρχιτεκτονικό ύφος αποπνέει αυστηρότητα και καθαρότητα. Οι όγκοι, γεωμετρικοί και καλομελετημένοι, καλύπτονται με μάρμαρο από τη Γκαλάλα και τη Μπρέσια, προσδίδοντας λαμπρότητα αλλά και ανθεκτικότητα στο κτίσμα. Το terrazzo, που χρησιμοποιήθηκε στα λουτρά, φανέρωσε μια τόλμη πρωτοπορίας για την εποχή. Οι μακρόστενες θυρίδες-παράθυρα χαράζουν το φως με έντονες σκιές, μετατρέποντας τους τοίχους σε καμβάδες που αλλάζουν μορφή κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η αισθητική στηρίζεται στην έννοια του μέτρου: λίγα υλικά, αυστηρή γεωμετρία, κυριαρχία του φωτός.

Αναφορές στην αιγυπτιακή μνήμη

Η είσοδος στην κατοικία αποκαλύπτει αμέσως την κλίμακα της έμπνευσης. Ένα αίθριο διπλού ύψους, πλημμυρισμένο από φυσικό φως, πλαισιώνεται από μαρμάρινα δάπεδα και κοσμείται με πανύψηλους φοινίκες. Η κεντρική αυτή εστία λειτουργεί ως σύνδεσμος ανάμεσα στους υπόλοιπους χώρους. Από εκεί ξεκινά μια ακολουθία αιθουσών που θυμίζει την αρχιτεκτονική των φαραωνικών ναών: από τον ευρύχωρο χώρο της εσωτερικής πισίνας που ανοίγει προς τους κήπους, μέχρι τα καθιστικά, την προσωπική πτέρυγα του αρχιτέκτονα και τα υπνοδωμάτια του ορόφου. Το ταξίδι στο εσωτερικό γίνεται προοδευτικά πιο εσωστρεφές, με τους χώρους να μικραίνουν σε μέγεθος και να γίνονται πιο ιδιωτικοί, σαν μια τελετουργική μετάβαση από το δημόσιο στο προσωπικό.

Η εσωτερική διακόσμηση 

Αν και η αρχιτεκτονική γραφή παραμένει μινιμαλιστική, το εσωτερικό αποπνέει θερμότητα και ποικιλία. Αντικείμενα από διαφορετικές εποχές και τόπους διαμορφώνουν ένα σύνολο που μοιάζει με οικογενειακό χρονικό. Έπιπλα από την Αγγλία και την Κίνα, έργα τέχνης της αραβικής νεωτερικότητας, περίτεχνες ταπετσαρίες, αλλά και απλές καθημερινές λεπτομέρειες συνθέτουν ένα σκηνικό πλούσιο σε χαρακτήρα. Η κατοικία δεν επιδιώκει τον εντυπωσιασμό μέσα από τη συσσώρευση, αλλά τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που μιλά για τις μνήμες και τις διαδρομές των ανθρώπων της.

Η αξία των αντικειμένων

Η διακόσμηση αποκαλύπτει την αγάπη της οικογένειας για αντικείμενα που κουβαλούν ιστορία. Πολλές φορές πρόκειται για κειμήλια ή ευρήματα ταξιδιών, άλλοτε για παλιές πόρτες που αναπαλαιώθηκαν και επανατοποθετήθηκαν, άλλοτε για μικρά έπιπλα που κρύβουν πίσω τους αφηγήσεις. Η κατοικία λειτουργεί έτσι σαν σκηνή όπου το παρελθόν συναντά το παρόν, με κάθε αντικείμενο να φέρει μαζί του ένα κομμάτι μνήμης. Πρόκειται για ένα ζωντανό αρχείο εμπειριών.

Ο κήπος ως συνέχεια του σπιτιού

Η κατοικία αγκαλιάζεται από έναν κήπο που θυμίζει οάση. Η οικογένεια επέλεξε να διατηρήσει την παλιά φυτεία μάνγκο σχεδόν ανέπαφη, μετατρέποντάς την σε έναν κήπο-καταφύγιο. Τα δέντρα συνεχίζουν να αποδίδουν πλούσιους καρπούς, ενώ ανάμεσά τους αναπτύσσονται φοίνικες, φραγκοσυκιές, βουκαμβίλιες και φραγκομηλιές, δημιουργώντας ένα περιβάλλον γεμάτο χρώματα και αρώματα. Ο κήπος αποτελεί τόσο σκηνικό φιλοξενίας και γιορτής όσο και χώρο περισυλλογής, όπου η φύση μετατρέπεται σε πηγή έμπνευσης.

Η φροντίδα του κήπου υπήρξε και παραμένει αντικείμενο αγάπης και μελέτης. Ο Γάλλος τοπιοτέχνης Louis Benech, φίλος της οικογένειας, πρόσφερε πολύτιμες συμβουλές που βοήθησαν στη διαμόρφωση αυτού του μοναδικού τοπίου. Με τα χρόνια, ακόμη και ο ίδιος ο Tarek Shamma –παρότι στην αρχή δεν ενδιαφερόταν για τη φύση– βρήκε χαρά στο να παρατηρεί την εποχική εναλλαγή. Χαρακτηριστικό είναι το δέντρο "rince-bouteille", που ανθίζει για λίγες μόνο εβδομάδες με κατακόκκινα άνθη, δίνοντας την αίσθηση φλόγας μέσα στο πράσινο.

Ένα ζωντανό αφήγημα

Το σπίτι κοντά στο Κάιρο είναι μία μοναδική κατοικία. Είναι η απεικόνιση μιας οικογένειας που τιμά τις αιγυπτιακές της ρίζες αλλά και το άνοιγμα στον κόσμο. Ο μνημειακός χαρακτήρας, η αυστηρή λιτότητα της αρχιτεκτονικής, η ζεστασιά του εσωτερικού και η γενναιοδωρία της φύσης συνθέτουν μια ενότητα όπου η καθημερινότητα αποκτά σχεδόν τελετουργική διάσταση. Εδώ, η αρχιτεκτονική γίνεται μια ιστορία που συνεχώς εμπλουτίζεται και ανανεώνεται από τους ανθρώπους που την κατοικούν.

All Images Credits: Felix Speller

Με πληροφορίες από AD Magazine