Μετά το Πεδίον του Άρεως το 2022 και τα Γιάννενα το 2023, τα Plásmata ζωντανεύουν και πάλι στο αθηναϊκό πάρκο και στήνουν μια γιορτή για όλους και όλες μας. Υβριδικά έργα, οικεία και αλλόκοτα πλάσματα που αναρωτιέσαι αν υπήρξαν ποτέ μπλέκονται με ζωντανό ραδιόφωνο, κινηματογραφικές προβολές, συζητήσεις και γεύσεις, μεταμορφώνοντας το πάρκο σε έναν χώρο περιπλάνησης και διαρκούς ανακάλυψης. 

Μήπως ζούμε ανάμεσα στο πραγματικό και την παραίσθηση;

Τα Plásmata 3, η μεγάλη έκθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στο Πεδίον του Άρεως, μας προσκαλούν από 27 Μαΐου έως 15 Ιουνίου σε έναν κόσμο όπου τα όρια πραγματικότητας και ψευδαίσθησης χάνονται και το καθημερινό μεταμορφώνεται σε κάτι μαγικό. Για 20 ημέρες, το Πεδίον του Άρεως φιλοξενεί 25 έργα Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών, αρκετά από τα οποία ανήκουν στη Συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση, πολλά σε νέες αναθέσεις, που απλώνονται διακριτικά στον δημόσιο χώρο σαν ένα όνειρο και συνομιλούν με την καθημερινότητά μας, δίνοντας χώρο στο αναλογικό, το σωματικό και το φαντασιακό.

Το εγγενές στοιχείο

Το σουρεαλιστικό στοιχείο δε βρίσκεται μόνο στα έργα της έκθεσης - είναι εγγενές στον ίδιο τον χώρο. Ένα πάρκο που μοιάζει φυσικό αλλά είναι κατασκευασμένο, ένας τόπος που αποκαλύπτεται σαν ζούγκλα και κρύβεται σαν ένα συλλογικό ιερό των ονείρων μας – ένα σκηνικό που διαρκώς μεταμορφώνεται. Ανάμεσα σε υβριδικά έργα, παράξενα τοτέμ φορτισμένα με υπαινιγμούς πνευματισμού, μυθικά ζώα, αρχαιοπρεπείς κολόνες - μαξιλάρια όπου ξαπλώνεις άφοβα χωρίς να πονάς, μνημεία φτιαγμένα από σπασμένα μάρμαρα αθηναϊκών πεζοδρομίων, σώματα που δεν ξέρεις εάν πέφτουν στο κενό ή εάν ανεβαίνουν στον ουρανό από μια σκάλα που οδηγεί στο πουθενά, γυάλινα λουλούδια που φωτίζονται με τη δύναμη της αγκαλιάς δύο ανθρώπων, αμαζόνες πάνω σε μηχανές, κοχύλια που περιστρέφονται αέναα και μέσα από τα οποία ακούγονται σταγόνες να ρέουν, οικεία και ανοίκεια πλάσματα που ξεπροβάλλουν μέσα από τα παρτέρια του πάρκου – τα Plásmata 3 συνθέτουν μια εμπειρία φαντασίας και περιπλάνησης.

Τα Plásmata 3 δε διαχωρίζουν την τέχνη σε ψηφιακή και αναλογική. Αντίθετα, αναδεικνύουν τη φυσική της συνέχεια στον χρόνο: από το θέατρο σκιών στο projection mapping, από τη ζωγραφική στο φιλμ, από τη video art στη σημερινή ψηφιακή και μεταψηφιακή έκφραση. Η τεχνολογία παρουσιάζεται όχι ως αυτοσκοπός, αλλά ως εργαλείο. Οι καλλιτέχνες δεν υπακούν στην τεχνητή νοημοσύνη: τη χρησιμοποιούν, τη μεταμορφώνουν, την υπονομεύουν, την ξεπερνούν. Με βασικό τους όπλο τη φαντασία, δημιουργούν νέες αφηγήσεις που δεν υποτάσσονται στους αλγόριθμους, αλλά τους αμφισβητούν, τους επανεφευρίσκουν, τους τρελαίνουν. 

Κάπου έχουμε ξαναβρεθεί, σωστά; 

Τα Plásmata 3 είναι μια πρόσκληση σε παιχνίδι, μια πρόταση για να δούμε αλλιώς τον κόσμο γύρω μας. Όπως στο σινεμά του David Lynch, το αλλόκοτο ξεπηδά από το γνώριμο και το ονειρικό μοιάζει με ανάμνηση. Τι είναι το Υπουργείο Αναρχαιολογίας; Κινείται στ’ αλήθεια εκείνη η κουκουβάγια δίπλα στο άγαλμα της Αθηνάς; Τι γυρεύει ένα κοπάδι πρόβατα από τον Λίβανο στο Πεδίον; Μπορεί το Πνεύμα του πάρκου να μας φέρει κοντά; Έρχονται χρυσά Datsun από τον ουρανό; Τραγουδούν τα κοχύλια; Θα ήθελες να γίνεις νυχτερίδα; Μέσα στο Πεδίον του Άρεως θα δούμε πλάσματα που δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά αν είναι πραγματικά ή βγαλμένα από παραμύθι, από πίνακα του Γκόγια ή από τα παιδικά μας όνειρα.

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, αναφέρει μεταξύ άλλων: «Μια βόλτα στο Πεδίον του Άρεως με αλλιώτικα Plásmata αυτή τη φορά. Ήσυχα, διακριτικά, γοητευτικά, παρηγορητικά. Φυσικά, αναλογικά, ψηφιακά. Πλάσματα που παίζουν με το ερώτημα τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό, τι θα μπορούσε να συμβαίνει στα αλήθεια και τι σε όνειρο. Μια μικρή πλατεία για να ακούσουμε μουσική ξαπλωμένοι στο έδαφος. Σινεμά, φαγητό, μικρά πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε ωραία. Ψάχνουμε τρόπους για να ευχαριστηθούμε την ελευθερία του δημόσιου χώρου και τη συναναστροφή μας με αγνώστους που μας έφερε κοντά η τυχαιότητα της βόλτας ή ο στόχος ανακάλυψης των Πλασμάτων».

Ο Πρόδρομος Τσιαβός, Διευθυντής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας, συμπληρώνει: «Τα Plásmata είναι ένα ζωντανό εργαστήριο ιδεών, δοκιμών και δημιουργίας για τον δημόσιο χώρο και το πώς συνδεόμαστε με αυτόν. Όπως και στην πραγματική ζωή, η τεχνολογία δεν συνιστά μια αυτόνομη ζώνη αλλά ταυτίζεται με το καθημερινό. Γι’ αυτό και εξαφανίζεται. Στην τέχνη, θα βρει τις ρίζες της στο θέατρο σκιών, στη media art προηγούμενων δεκαετιών, ακόμη και στις μαγικές και θρησκευτικές τελετές. Τα Plásmata 3 θέτουν εκ νέου το θέμα του πάρκου στο κέντρο της πόλης: αυτού του ιδιότυπου «ανάμεσα», το οποίο καθορίζεται από τα συλλογικά μας όνειρα και την υλική πραγματικότητα που αυτά πλάθουν».

Κεντρική φωτογραφία: Efi Gousi