Στην παλιά Γιάφα, όπου η πέτρα συναντά τη θάλασσα και το φως χορεύει πάνω στις προσόψεις των ιστορικών κτιρίων, ένα αρχοντικό του 19ου αιώνα στέκεται σαν ακοίμητος φρουρός του χρόνου. Κτισμένο την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με μαρμάρινες κολώνες, τοξωτά παράθυρα και χρωματιστά βιτρό, το οίκημα αυτό δεν είναι απλώς ένα σπίτι – είναι μνήμη, είναι κληρονομιά. Μέσα από τα χέρια του αρχιτέκτονα Jordan Weisberg, η κατοικία αυτή δεν ανακαινίστηκε απλώς αλλά αναγεννήθηκε. Με σεβασμό στο παρελθόν της, μα και με τόλμη απέναντι στο παρόν, μετατράπηκε σε έναν ζωντανό χώρο, όπου η αρχιτεκτονική γίνεται ποίηση, και το φως, πρωταγωνιστής.

Ο αρχιτέκτονας δεν επέλεξε να «εξημερώσει» την επιβλητικότητα του χώρου, αλλά να την ερμηνεύσει με σύγχρονους όρους, δίνοντας της ανθρώπινη υπόσταση!

Αρχοντικός αέρας και σύγχρονη ζωή

Η τριώροφη κατοικία, συνολικής επιφάνειας 300 τετραγωνικών μέτρων, αποτελεί οικογενειακή κληρονομιά ενός εμπόρου τέχνης, ο οποίος επιθυμούσε να τη ζωντανέψει ξανά, να την κάνει κατοικήσιμη, φιλόξενη και λειτουργική. Με εσωτερικά ύψη που φτάνουν τα 7 μέτρα και χώρους ευρύχωρους αλλά άδειους, το εγχείρημα απαιτούσε λεπτότητα. Έπρεπε να αποδοθεί η αίσθηση της ζεστασιάς χωρίς να προδοθεί η ταυτότητα του κτιρίου.

Ο φανταστικός σχεδιασμός

Η κεντρική ιδέα του σχεδιασμού ήταν η δημιουργία ενός σπιτιού-καταφυγίου: όχι μόνο αισθητικά εντυπωσιακού, αλλά και με ψυχή. Τα τέσσερα στοιχεία –γη, νερό, αέρας, φωτιά– ενσωματώνονται ως σύμβολα σε φωτιστικά και αντικείμενα, δημιουργώντας ένα είδος σύγχρονου φυλαχτού. Οι τοίχοι, οι βαριές πόρτες, τα διακριτικά σύμβολα στον χώρο ενισχύουν αυτή την αίσθηση ασφάλειας, οικογενειακής σταθερότητας και συναισθηματικής θωράκισης.

Φως, χρώμα και αφήγηση

Η μελέτη βασίστηκε σε μια ποιητική προσέγγιση: την πορεία του ήλιου μέσα στη μέρα. Η δύση, με το φως να εισχωρεί από τη θάλασσα, «έντυσε» τους τοίχους με αποχρώσεις του λευκού που αντανακλούν τις σκιές και τα χρώματα των ηλιοβασιλεμάτων – ροζ, πορτοκαλί, χρυσαφένιο. Αντίθετα, στην ανατολική πλευρά, όπου η υγρασία και η σκιά κυριαρχούν, κυκλοφορούν ψυχρότεροι τόνοι – μαύρο, μπλε, πράσινο. Έτσι, το φως δεν γίνεται μόνο εργαλείο, αλλά αφηγητής. Κάθε χώρος έχει τον δικό του ρυθμό, τη δική του φωνή.

Η τέχνη ενσωματώνεται στον χώρο

Η κατοικία δε φιλοξενεί απλώς έργα τέχνης – τα ενσωματώνει. Ο ιδιοκτήτης, με πλούσια συλλογή που περιλαμβάνει αφρικανική και σύγχρονη τέχνη, ζωγραφική και φωτογραφία, εμπιστεύθηκε τον Weisberg να συνθέσει μια αρμονική αφήγηση, όπου τα έργα διαλέγονται με την αρχιτεκτονική. Μια τοιχογραφία του Sadikou Oukpedjo αντανακλάται σε ένα σύγχρονο έπιπλο USM, ενώ ένα ροζ έργο του Wallen Mapondera «συνομιλεί» με το μπλε γρανίτη ενός τραπεζιού. Κάθε αντικείμενο είναι επιλεγμένο με ακρίβεια, όχι απλώς για την ομορφιά του, αλλά για τη θέση του στο σύνολο.

Διαστάσεις που μεταμορφώνονται

Η πρόκληση των μεγάλων δωματίων αντιμετωπίστηκε με εφευρετικότητα. Ένα σαλόνι 100 τετραγωνικών μέτρων δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σαν απλό καθιστικό – απαιτεί «σκηνοθεσία». Ένας τεράστιος καναπές, ειδικά σχεδιασμένος, λειτουργεί ως σημείο ανάπαυσης. Χαμηλά φωτιστικά αντικαθιστούν τους βαρείς πολυελαίους, ενώ τα έπιπλα και τα υφάσματα οργανώνουν τον χώρο σε «στάσεις»: μια περιήγηση ανάμεσα σε τζάκι, τραπέζια, έργα και αντικείμενα.

Πολιτισμική σύνθεση

Το σπίτι αντανακλά την ταυτότητα των κατοίκων του: Ισραήλ και Γαλλία-Καναδάς. Η μίξη αυτή μεταφράζεται σε ένα ευρύ φάσμα αισθητικών επιρροών – ανατολικές λεπτομέρειες, ευρωπαϊκές αναφορές, αμερικανικές πινελιές. Η μουσική αίθουσα διαμορφώνεται σε ένα ασπρόμαυρο σκηνικό, το χολ φωτίζεται με φυσικούς τόνους ξύλου και πέτρας, ενώ μια μικρή εσοχή θυμίζει παλιές γκαλερί πορτρέτων, εμπνευσμένη από μια φαντασιακή εκδοχή του παλιού Καΐρου.

Λεπτομέρεια ως έκφραση

Οι λεπτομέρειες είναι ζωτικής σημασίας: φωτιστικά που θυμίζουν σταγόνες νερού ή παρισινές ροζέτες οροφής, βερνίκια εφαρμοσμένα με πινέλο, χειροποίητες επενδύσεις σε ξύλο και κεραμικά. Όλα αυτά δεν εξυπηρετούν απλώς τη διακόσμηση – εδραιώνουν μια ταυτότητα, μια αφήγηση που ενώνει το χθες με το σήμερα.

Η οικία στη Γιάφα δεν αναπαλαιώθηκε απλώς – απέκτησε «φωνή». Από το φως που γλιστρά στα βιτρό, μέχρι τον ήχο που γεμίζει τα δωμάτια (ο ιδιοκτήτης υπήρξε DJ), ο χώρος έγινε βιωματικός. Είναι μια κατοικία που μιλά με τις υφές της, που σκέφτεται μέσα από τη γεωμετρία της, που αισθάνεται μέσα από το φως και τη σκιά.

Main Image Credits: Michael Shvadron